Wystawa prezentuje mniej znany szerokiej publiczności fragment kolekcji Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Czytelnicy odwiedzający BUW nie zawsze zdają sobie sprawę z faktu, że w obszarze dla nich dostępnym znajduje się tylko część księgozbioru – ta najnowsza. Tymczasem utworzona w 1816 r. Biblioteka – funkcjonująca pod nazwą kolejno Biblioteki Publicznej, Głównej, Rządowej, Uniwersytetu Cesarskiego - gromadziła całość wydawnictw z obszaru Królestwa Polskiego, zarówno książek, jak i czasopism. Publikacje te znajdują się w magazynie zamkniętym. Aby zatem przypomnieć o tej części kolekcji, pracownicy informacji dziedzinowej BUW przedstawiają wystawę obiektów z dziewiętnastowiecznych czasopism polskich, proponując dla zachęty piękny temat, a więc piękną kobietę, zmieniające się w czasie kanony urody oraz modę, przy pomocy której kobiety starały się podkreślić swój wdzięk.

Samuel Bogumił Linde, pierwszy Dyrektor BUW, w swoim Słowniku języka polskiego pisze, że „Moda, wyraz przedtym nie znany, oznacza [...] zwyczaj nowy, najczęściej obcy, czyli to co do stroju, czyli mieszkania, stołów, usłużenia, porządków domowych i wszelkiego rodzaju kształtów, któremi się zmysły nasze bawią do czasu. Moda jest sposób na nowo używania rzeczy, należących do wygody, potrzeby lub ozdoby”. Już za jego czasów pojawiły się w Polsce czasopisma dla dam, poświęcone modzie. Prezentujemy kilka z nich, mniej znanych od popularnego „Bluszczu”: „Tygodnik Wileński”, „Motyl”, „Magazyn Mód: dziennik przyjemnych wiadomości”, „Magazyn Mód i Nowości Dotyczących Gospodarstwa Domowego”, „Mody Paryzkie”, „Moda”, „Tygodnik Mód i Powieści”, „Świt”.

Moda dziewiętnastowieczna przechodziła wiele zmian. Polskie czasopisma kobiece pojawiły się zbyt późno, aby zaprezentować styl I Cesarstwa, ukazują dopiero chwilę, gdy powiewna suknia empirowa przekształcała się w ubiór biedermeierowski, początkowo mieszczańsko skromny, stopniowo coraz bardziej wypracowany - ale też coraz bardziej nienaturalny. W latach czterdziestych sylwetka kobieca odzyskuje właściwe proporcje, ale w miarę powiększania się krynoliny traci na smukłości, za to nabiera zgoła monumentalnego charakteru. Pod koniec lat sześćdziesiątych spódnice powracają do rozsądnych rozmiarów, ale widać taka „zwyczajna” sylwetka wydawała się nudna, zaczęto zatem akcentować tył sukni, wprowadzając tiurniury, które z czasem nabrały wręcz karykaturalnych kształtów; moda odrzuciła je więc, stawiając na wypracowaną dekorację całych sukien, które ze swymi draperiami, falbanami i pasmanteryjnymi przybraniami wydają się niekiedy dziełem raczej tapicera czy dekoratora niż krawcowej. Belle époque fin de siècle’u wzgardziła z kolei nadmiarem ozdób i wybrała smukłe, płynne kształty; modę secesyjną łatwo poznać po wężowo wygiętych liniach, zarówno całej kobiecej sylwetki, jak i najmniejszych detali. Pojawiły się też stroje odpowiednie dla uprawiania nowomodnych sportów, a na przełomie dziewiętnastego i dwudziestego wieku moda próbowała nawet tak śmiałych pomysłów, jak rezygnacja z gorsetu ....

Przedstawianą w czasopismach dla pań modę możemy oglądać dla niej samej, ciesząc się jej wdziękiem. Bibliotekarze jednak – a miejmy nadzieję, że i czytelnicy – widzą w tych rycinach coś więcej, niż zmiany kroju i sylwetki; ilustracje te nabierają życia, gdy połączymy je z kobietami z literatury, tej wielkiej i tej popularnej. Na wystawie możemy zobaczyć, jak ubierały się damy zafascynowane tajemniczością hrabiego Monte Christo, a jak bohaterki Przeminęło z wiatrem; możemy znaleźć suknie noszone przez współczesne sobie, choć żyjące w innych krajach Izabelę Łęcką i Irenę Forsythe, a także Barbarę Niechcicową czy jej córki. Nawet najmłodsze czytelniczki mogą zobaczyć, jak ubierały się bohaterki Małej księżniczki i Godziny pąsowej róży, a jak czesała się Ania z Zielonego Wzgórza. Oglądając ekspozycję postarajmy się nadać życie przedstawionym na niej kobietom, bo dopiero wtedy w pełni zobaczymy ich piękno. Ożywienie ilustracji ułatwią prezentowane na wystawie pochodzące z epoki dodatki do strojów – wachlarze, parasolka, rękawiczki i inne utensylia kobiece.

CD-ROM "Piękna niewiasta. Moda kobieca w czasopismach XIX-wiecznych ze zbiorów BUW" można nabyć w sklepie internetowym lub w Informatorium BUW. CD-ROM zawiera wirtualnš wersję wystawy prezentowanej w Bibliotece w dniach 21.12.2006-15.02.2007 r., a także dokumentację eksponatów muzealnych, aranżacji wnętrz, zdjęcia z wernisażu. Cena - 25 zł.

Koncepcja: Małgorzata Jarosławska i Marek Michalski
Realizacja: Małgorzata Jarosławska oraz Alina Cywińska, Marek Michalski, Elżbieta Petrović
i Agnieszka Wróbel przy współpracy z Beatą Feliszewską
Opracowanie wersji elektronicznej: Małgorzata Kaczarowska

Konsultacja naukowa: dr hab. Anna Sieradzka, prof. UW,
Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego

Organizatorzy wystawy dziękują osobom i instytucjom, które udostępniły eksponaty.
Instytucje użyczające eksponatów:
Muzeum Teatralne w Warszawie
Teatr Narodowy
Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie
Teatr Polski w Warszawie
Muzeum Narodowe w Warszawie

Wystawa prezentowana w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie
w dniach 21 grudnia 2006 r. - 15 lutego 2007 r.